Wat doet knipperen voor je ogen?
- Leonie
- 24 december 202524 dec 2025
- Bekeken: 29
Gemiddeld doe je dit zo’n 15 tot 20 keer per minuut: knipperen. Zo veel dat je ogen ongeveer 3 tot 8 % van de tijd gesloten zijn! Het gebeurt meestal zonder dat je er erg in hebt, maar wist je dat knipperen heel belangrijk voor onze ogen is? Waarom? Dat leggen we je in dit artikel uit.
Waarom knipperen we?
We knipperen met onze ogen grotendeels vanuit een reflex. Dat betekent dat je hersenen automatisch een signaal geven om je oogleden te sluiten, zonder dat je daar bewust over hoeft na te denken. Zo doe je vaak je ogen dicht bij rook, stof, wind of fel licht. Het knipper-reflex heb je niet voor niets: In dat kleine moment gebeuren er diverse dingen tegelijk die samen zorgen voor optimale gezondheid en comfort van je ogen. Tegelijkertijd is knipperen ook deels bewust aan te sturen. Je kunt bijvoorbeeld iemand een knipoog geven, of je ogen even rust geven als deze moe aanvoelen.
Verspreiden van de traanfilm over het oog
Vochtige ogen zijn essentieel voor gezonde ogen én goed zicht. Elke keer dat je knippert, wordt er een dun laagje traanvocht over je ogen verspreid. Dit zorgt voor een glad oppervlak, wat belangrijk is, want het binnenvallend licht moet gelijkmatig door het oog kunnen vallen om scherp te kunnen zien. Maar het laagje zorgt er ook voor dat je ogen gehydrateerd blijven, beschermd zijn en comfortabel aanvoelen. Zeker voor lensdragers zijn goed gehydrateerde ogen belangrijk. Contactlenzen liggen namelijk op de traanfilm en zonder goede traanfilm kunnen lenzen sneller droog of oncomfortabel aanvoelen.
Aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen voor het hoornvlies
Dit heeft ook deels te maken met de traanfilm. Het hoornvlies heeft een bijzondere eigenschap: het heeft namelijk geen bloedvaten. Dat is logisch, want anders zou je niet goed door het hoornvlies heen kunnen kijken. Maar het betekent ook dat het hoornvlies zijn zuurstof en voedingsstoffen niet via bloed kan aanvoeren. Daar is de traanfilm dus voor. Elke keer dat je knippert, wordt de traanfilm opnieuw over het hoornvlies verdeeld en wordt zuurstof uit de lucht en voedingsstoffen in het traanvocht aangevoerd.
Afvoer van vuil, stof en afvalstoffen
Als je knippert worden er ook kleine vuildeeltjes en afvalstoffen weggeveegd- als een soort ruitenwisser. Door het sluiten en openen van je oogleden wordt de traanfilm over het oogoppervlak verdeeld. Daarbij worden kleine vuildeeltjes, stof en afvalstoffen meegenomen richting de ooghoeken. Via het traanvocht worden deze deeltjes afgevoerd naar de traanpunten in de ooghoeken, waarna ze via de traanwegen worden afgevoerd. Zo helpt knipperen om het oog schoon te houden en irritatie te voorkomen.
Bescherming tegen uitdroging en irritatie
Knipperen helpt je ogen ook te beschermen tegen uitdroging en irritatie. Tijdens het knipperen geven kleine kliertjes in de oogleden – de meibomklieren – een dun laagje vet af aan de traanfilm. Dit vetlaagje zorgt ervoor dat het traanvocht minder snel verdampt. Dankzij dit beschermende laagje blijven je ogen langer vochtig en comfortabel.
Verwerken van informatie
Volgens onderzoek is er nog een functie van knipperen, namelijk tijd geven aan je hersenen om informatie te verwerken. Wanneer je knippert, wordt het beeld als het ware heel even ververst. Die korte onderbreking helpt je hersenen om nieuwe visuele prikkels te ordenen en te verwerken. Leuk feitje: het blijkt dat wanneer je leest je vooral knippert op plekken waar geen woorden staan en dat je juist meer knippert als je woorden leest die je niet goed kent. Zo krijgen je hersenen een soort mini-pauze om visuele informatie te verwerken.
Oorzaken van te weinig knipperen
Weleens geprobeerd niet te knipperen gedurende een langere tijd? Bijna niet te doen, toch? Je lichaam laat je merken dat het weer tijd is en laat je voelen dat het echt weer tijd is om te knipperen. En terecht! Als we niet zouden knipperen dan zouden onze ogen o.a. uitdrogen.
Toch knipperen we vaak te weinig! En dat hebben we net als het knipperen meestal ook niet door. Niet op het moment in ieder geval. Misschien heb je na een lange dag achter je scherm weleens gemerkt dat je ogen vermoeid of geïrriteerd aanvoelen? Grote kans dat je te weinig hebt geknipperd. En dan ben je zeker niet de enige.
Wanneer je intensief bezig bent met lezen, werken achter een beeldscherm of kijken naar je telefoon, focussen je ogen zich langere tijd op één punt. Je hersenen geven dan minder vaak het signaal om te knipperen.
In onze moderne, schermrijke omgeving knipperen we automatisch minder vaak dan gezond is voor onze ogen. Wist je bijvoorbeeld dat tijdens computer- of smartphonegebruik het knippertempo kan dalen van gemiddeld 15–20 keer per minuut naar slechts 5–7 keer per minuut? Daarnaast knipperen veel mensen bij schermgebruik ook nog eens onvolledig. Dat komt doordat je ogen sterk gefocust zijn op het scherm en je oogleden minder actief bewegen. Door deze verhoogde concentratie blijft de knipperbeweging vaak halverwege steken, waardoor het oogoppervlak niet volledig wordt bevochtigd.
Andere factoren die bijdragen aan te weinig knipperen zijn:
- stress of mentale inspanning
- autorijden of langdurig lezen
- droge lucht, bijvoorbeeld door airco of verwarming
Gevolgen van te weinig of onvolledig knipperen
Knipperen is dus heel belangrijk en dat betekent ook dat als je niet genoeg knippert of onvolledig knippert je daar na een tijdje ook klachten van kunt ondervinden. Gevolgen zijn bijvoorbeeld:
- Slechte verdeling van de traanfilm
De traanfilm wordt niet gelijkmatig over het oogoppervlak verspreid, waardoor sommige delen onvoldoende worden bereikt. - Sneller droge plekken op het hoornvlies
Door deze ongelijke bevochtiging kunnen delen van het hoornvlies sneller uitdrogen en gevoeliger worden.
- Meer kans op irritatie of corneale staining
Het oogoppervlak raakt sneller geïrriteerd en kan in extreme gevallen kleine beschadigingen oplopen. - Branderige of prikkende ogen
Droogte en irritatie kunnen zorgen voor een branderig gevoel. - Wisselend scherp zien
Een instabiele traanfilm kan ervoor zorgen dat het zicht tijdelijk wazig is, dat vaak verbetert na een paar keer knipperen. - Zandkorrelgevoel
Het gevoel alsof er iets in het oog zit, zonder dat dat daadwerkelijk zo is.
Overmatig knipperen
Het kan ook voorkomen dat je te veel knippert. Bij kinderen kan dit soms wijzen op een onderliggend zichtprobleem, zoals bijziendheid. Door vaker te knipperen proberen de ogen het beeld scherper te krijgen of vermoeidheid te verminderen.
Ook bij volwassenen kan overmatig knipperen voorkomen als reactie op een oogaandoening of irritatie. Denk bijvoorbeeld aan een kleine beschadiging of kras op het hoornvlies, een ontsteking van het bindvlies (conjunctivitis) of droge ogen. In deze situaties is het oog gevoeliger, waardoor knipperen helpt om het oog te beschermen en extra te bevochtigen.
Daarnaast knipperen veel mensen vaker wanneer ze moe zijn. Vermoeide ogen drogen sneller uit en raken gevoeliger voor prikkels. Door vaker te knipperen probeert het lichaam de ogen comfortabel te houden en het zicht te stabiliseren.
In de meeste gevallen is overmatig knipperen tijdelijk en onschuldig. Blijft het aanhouden of gaat het gepaard met andere klachten, dan is het verstandig om dit te laten controleren.
Tips om meer te knipperen
Heb je het idee dat je soms te weinig knippert? Dan kunnen deze tips helpen.
De eerste stap is bewustwording. Over een reflex als knipperen denk je meestal niet na, maar door regelmatig even in te checken bij je ogen, herinner je jezelf eraan om vaker en vollediger te knipperen.
Daarnaast kun je een aantal kleine aanpassingen doen, zeker als je intensief en gefocust werkt of veel achter een scherm zit. Zet je scherm iets lager dan ooghoogte. Daardoor kijk je licht naar beneden, staan je ogen minder open en drogen ze minder snel uit.
Ook is het belangrijk om regelmatig pauze te nemen. De 20-20-20-regel kan hierbij helpen: kijk elke 20 minuten, gedurende 20 seconden, naar iets op ongeveer 20 meter afstand. Zo geef je je ogen even rust en stimuleer je natuurlijk knipperen.
Voor contactlensdragers is het daarnaast belangrijk om de aangeraden draagtijd van je lenzen te respecteren. Lenzen die te lang worden gedragen kunnen het oogoppervlak extra belasten en klachten verergeren. Heb je last van droge ogen, dan kunnen bevochtigende oogdruppels zonder conserveringsmiddelen extra comfort bieden.
Heb je het idee dat je structureel te weinig of juist te veel knippert? Dan kan een oogarts of optometrist indien nodig onderzoeken hoe vaak en hoe volledig je knippert, en of dit invloed heeft op de gezondheid van je ogen.
