Wie heeft de oogtest ontwikkeld?
- Leonie
- 07 februari 202407 feb 2024
- Bekeken: 856
We hebben er hoogstwaarschijnlijk allemaal weleens één ondergaan: een oogtest. Het is een belangrijk onderdeel van onze gezondheidszorg en kan slechtziendheid snel en vroegtijdig opsporen. Maar wie heeft de oogtest eigenlijk ontwikkeld en hoe is de oogtest door de jaren heen veranderd? U leest het in dit artikel.
De ontwikkeling van de snellenkaart
De eerste oogtest die werd ontwikkeld, stond in de medische wereld bekend als de snellenkaart. De snellenkaart is ontwikkeld door Hermann Snellen, een Nederlandse arts die niet alleen werkzaam was als oogarts, maar ook als hoogleraar oogheelkunde aan de universiteit van Utrecht. In 1862 werd de snellenkaart voor het eerst gebruikt om op eenvoudige wijze iemands gezichtsscherpte te bepalen.
De snellenkaart is een witte kaart met daarop zwarte blokletters. De kaart bestaat uit elf regels onder elkaar en meerdere blokletters waarvan de grootte verschilt per regel. De eerste regel bevat veelal één, soms twee, grote letters. De regels daaronder bevatten vaak meerdere letters (soms twee, soms meer) en op iedere regel worden de letters een stukje kleiner. Door te kijken welke letters nog zonder problemen gelezen kunnen worden, kan de oogsterkte van de persoon worden bepaald.
Wist je dat Hermann Snellen, voor zijn verdiensten in de oogkunde, door koningin Wilhelmina is erkend als ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en enkele jaren later tot officier in de Orde van Oranje Nassau?
De ontwikkeling van de LogMARkaart
Tot 1976 werd de snellenkaart wereldwijd gebruikt door opticiens en oogartsen. Dit veranderde met de komst van de LogMARkaart. Deze kaart is ontwikkeld door meerdere samenwerkende oogartsen in het National Vision Research Institute in Australië. Op het eerste oog lijken de snellenkaart en de LogMAR kaart enorm veel op elkaar. Zo zijn het beide witte kaarten met daarop zwarte blokletters. Toch zijn er wel enkele kleine, maar belangrijke verschillen. De LogMARkaart bevat bijvoorbeeld hetzelfde aantal letters op iedere regel. Ook de tussenruimtes tussen de letters en de regels is overal precies hetzelfde. Bovendien werd de score van de oogtest niet gemeten na aanleiding van welke regel je nog kon lezen, maar door het aantal letters dat je in het geheel had kunnen lezen. Deze nieuwe ontwikkelingen voor de oogtest zorgden ervoor dat oogartsen een meer exacte meting zouden kunnen verrichten dan bij de snellenkaart.
Hoe werkt de oogtest?
Tijdens de oogtest ligt de focus op de visus van het oog. De visus is de medische benadering voor de gezichtsscherpte of het gezichtsvermogen. Dit is de mate waarmee iemand nog details kan zien en van elkaar kan onderscheiden. Het gebruik van letters voor het uitvoeren van dit type oogtesten is dan ook niet zo gek, aangezien een kleine toevoeging al een hele andere letter kan creëren. Zo is het bijvoorbeeld noodzakelijk dat je het horizontale streepje kunt zien in de hoofdletter T, anders zou je namelijk kunnen denken dat er een hoofdletter I geschreven staat.
Het gebruik van de snellenkaart en de LogMARkaart werkt eigenlijk op dezelfde manier. Om de scherpte van je oog te testen, moet één oog worden bedekt. De opticien doet dit meestal met behulp van een foropter. Dit is een apparaat waar u doorheen moet kijken en waarmee de opticien gemakkelijk één oog kan bedekken met een zwarte lens. Met het andere oog moet je vervolgens de letters op de kaart voorlezen. Vervolgens worden de rollen omgekeerd, om de scherpte van het andere oog te bepalen.
Merkt de opticien dat je gezichtsscherpte niet voldoende is? Dan kunnen ze overgaan tot het bepalen van de brilsterkte die je nodig hebt. Ook deze testen worden uitgevoerd met behulp van de LogMARkaart en de foropter. Eén oog wordt afgedekt met een zwarte lens en met het andere oog moet je naar de letters op de kaart blijven kijken. Vervolgens gebruikt de opticien de foropter om verschillende glaasjes voor je oog te plaatsen. Jij moet hierbij vertellen bij welk glaasje jouw zicht het meest scherp is. Na een paar van deze test, komt hier een zeer nauwkeurige oogmeting uit en ben je verzekerd van een paar lenzen of een bril op de juiste sterkte. Deze meting is subjectief. De meting gebeurt namelijk aan de hand van de reactie die jij zelf geeft bij het onderzoek.
Er is ook een mogelijkheid om dit te bepalen met een autorefractor. Hierbij hoef je alleen je hoofd in een steun te plaatsen en kijk je naar een vast punt in de autorefractor. Op machinale wijze wordt dan de brilsterkte bepaald. Deze wijze is objectief. Hierbij geef je dus niet zelf aan wat beter kijkt, maar wordt dit voor je gedaan.
Vaak doet een opticien eerst een objectieve meting met een autorefractor om de sterkte ongeveer te bepalen. Deze sterkte wordt dan als beginpunt gebruikt voor een objectieve meting met een foropter. Omdat deze sterkte aan de hand van jouw reacties wordt gedaan, geeft deze meting een beter resultaat.
TIP: De sterkte van je oog verandert ongeveer eens per 2-3 jaar. Voor personen onder de 40 jaar wordt het daarom aangeraden om eens per 2 jaar je ogen te laten controleren door een professionele opticien. Personen ouder dan 40, raden we zelfs aan om eens per jaar hun ogen te laten controleren.
Kun je de oogtest zelf thuis uitvoeren?
Natuurlijk is het mogelijk om de snellenkaart of LogMARkaart zelf thuis te proberen, maar het is dan wel belangrijk om je te realiseren dat je geen volledig betrouwbaar resultaat zult behalen. Een thuistest is alleen geschikt als indicatie, om te kijken wat de visus is. Om de sterkte van de afwijking te kunnen bepalen is een meting met een autorefractor of foropter noodzakelijk.
TIP: Vind je kind een bezoekje aan de opticien spannend? Dan kun je een spelletje maken van de snellenkaart, waardoor ze de echte oogtest minder eng gaan vinden.
Print een versie van de snellenkaart of de LogMARkaart uit (let op dat deze op ware grootte wordt afgedrukt!) en hang deze op een goed verlichte muur. Ga op precies 6 meter afstand staan en houd een hand voor één van je ogen. Met je andere oog probeer je vervolgens de letters op de kaart te lezen. Begin bovenaan en ga steeds een regel naar beneden. Herhaal deze stappen vervolgens met je andere oog. Op internet vind je aan de hand van de uitslag gemakkelijk een indicatie van de visus van jouw ogen.
Merk je dat je moeite hebt met het lezen van de letters, of twijfel je of je gezichtsvermogen scherp genoeg is? Dan raden we je aan om zo snel mogelijk een echte oogtest te laten uitvoeren door een gespecialiseerde opticien of optometrist. Met een thuistest is het namelijk onmogelijk om erachter te komen wat je sterkte exact is en dus welke brilsterkte je moet kiezen. Om de juiste sterkte te kunnen bepalen moet je namelijk beschikken over de nodige ervaring en kennis op het gebied van oogmetingen en dat heeft alleen een opgeleide specialist. Met de resultaten van de oogtest kun je vervolgens op zoek gaan naar een passende bril of lenzen op sterkte.
